Vernissage: Brunch zaterdag 14 oktober vanaf 10u

Het oeuvre van Danny en Danielle Matthys houdt de blik vast. Hoe meer er gekeken wordt, hoe meer de gelaagdheid van het werk zich onthult zonder weliswaar haar geheimen prijs te geven of het volledig te kunnen doorgronden. Hoe meer deze perceptie een nadenken wordt, hoe rijker en voldoening-gevend de ervaring. 

10u aanwezigheid van de kunstenaars
11u Gastspreker George Petitjean, docent kunstgeschiedenis & antropolgie
Doorlopend brunch en een ontmoeting met het kunstenaars koppel


Een antidotum tegen Artificiële Intelligentie

Wat noodzakelijk is, is van te kunnen percipiëren. Dit is immers werk dat wezenlijk waargenomen moet worden en niet aan de oppervlakkige kijker besteed is. Het oeuvre van Danny en Daniëlle Matthys houdt de blik vast. Hoe meer er gekeken wordt, hoe meer de gelaagdheid van het werk zich onthult zonder weliswaar haar geheimen prijs te geven of het volledig te kunnen doorgronden. Hoe meer deze perceptie een nadenken wordt, hoe rijker en voldoening-gevend de ervaring.

Dit is de essentie van een ensemble van werken dat teruggaat naar een levenslange constante van het beeld te vatten. Matthys’ oeuvre, waarin beelden onder al hun vormen en uitingen centraal staan, wortelt stevig in een lang proces waarin elke fase een nieuwe laag toevoegt. De vele werken, de vele beelden, maken ieder apart deel uit van een groter geheel waarin de afstand tussen de werken onderling vaak verwaarloosbaar is. Sommige werken staan dan weer op zichzelf; de beelden bepalen immers zelf wanneer ze af zijn. Daar voelt de aandachtige kijker aan dat het af is en een hoofdstuk of paragraaf op zich vormt. Het ontstijgt het lange werkproces dat eraan vooraf ging en domineert.

Terwijl het oeuvre duidelijke fundamenten in het verleden heeft, werkt het blijvend door in de toekomst. Er is geen begin of einde. Ook dit omvat een grondig en aandachtig kijken. Meer zelfs, dit impliceert een opnieuw leren zien. Het hele oeuvre is een pleidooi om het kijken als natuurlijk proces weer aan te leren. Perceptie is meer dan kijken; het is een mentaal proces. Het werk maant aan de blik af te wenden van het computerscherm, dat tegenwoordig beelden heeft gekaapt, en beelden opnieuw te leren waarderen als een natuurlijk element van de werkelijkheid. Tegenover de  vlakke gelaagdheid van de al dan niet computergegenereerde beeldenstroom van het internet wordt hier een nieuwe, rijke, natuurlijke gelaagdheid met sterke visuele prikkels voorgesteld.

De werken zelf vallen niet in te delen in een categorie. Het gaat niet over de schilderkunst, al zit deze er ook wel in, en ook niet over collage of het fotografische beeld dat er eveneens in schuilt en zelfs deel uitmaakt van de onderliggende basis. Het zijn eerder dynamische vlakken van beweging waarin organische en geometrische vormen, abstractie en figuratie, zich vermengen en in elkaar overvloeien om zo een geheel - één beeld - te vormen.

 Gelaagdheid en onderbouwing

Matthys’ oeuvre is stevig onderbouwd en is de voortzetting van een oeuvre dat aan het eind van de jaren 60 en begin van de jaren 70 in gang gezet werd. Geschiedenis, kunstgeschiedenis, filosofie, psychologie, taal, reizen, verleden en heden, komen er in tezamen en verenigen zich. Herbronnen, het herzien maakt evenzeer deel van uit van het scheppingsproces. Deze bezinning, waarin evolutie schuilt, neemt tijd. Stilstaan is noodzakelijk om tot rust te komen om zo groter inzicht te verwerven. Verschillende werken werden dan ook over een tijdspanne van verschillende jaren gerealiseerd.

Danny Matthys wil geen kind van zijn tijd zijn. Hij wil zelf tijd beheren en niet de tijd beleven zoals de meeste mensen die beheren. Van belang hierin is van zich niet door negatie te laten laten belemmeren en zich steeds scherp constructief en positief op te stellen, van te blijven zoeken zonder de weg te verliezen en te blijven verder bouwen op de basis. Het leggen van verbanden biedt hierin een stevige houvast. Hoe meer verbanden gelegd kunnen worden, hoe sterker en afgeronder een geheel wordt. Interactie en introspectie, het naar binnen kijken, zijn hierin even belangrijk als het naar buiten kijken. Dit gestaag opbouwen van een geheel zorgt voor een stevige grondslag die steeds maar expansiever en sterker wordt.

De kunstenaarswoning weerspiegelt het oeuvre van de kunstenaar. Het oudste stuk is het koetsierhuis van het kasteel van Gentbrugge. Het heeft fundamenten en arduinen hoekstenen. Het nieuwe gedeelte is centrum en leefruimte geworden en huisvest ook het atelier. Kenmerkend is dat er verder gebouwd werd op een solide fundering, maar evenzeer dat alle architecturale componenten in elkaar overvloeien. Er is geen scheiding tussen leven en werk, en ook de connectie met de natuur, onder de aanwezigheid van een grote tuin, blijft behouden. Deze weelderige tuin met planten, struiken en bomen uit alle windstreken, is een bron van inspiratie.

Net als de makers is het werk tegendraads. Het gaat in tegen de negatieve cyclus van de tijd en bouwt voort op de positieve cyclus. Om er te staan in het heden, in de toekomst, in de tijd zelf.

In de - geschilderde - vormentaal valt een vrouwelijk element te onderkennen. Dit is de interventie van Daniëlle Matthys. Zij werkt verder op een onderbouw, een structuur die vooraf bepaald werd door Danny. Beide kunstenaars vullen elkaar aan. Al staan de beelden per definitie los van geslacht, de mannelijke toets en de vrouwelijke toets vormen een kruisbestuiving. Het werkproces is een natuurlijke verlenging van het kunstenaarskoppel Matthys waarbij dagelijks leven en werk intrinsiek met elkaar verbonden zijn.

 Kwestie van perspectief

Onmiskenbaar spreekt er een verlangen naar abstractie uit dit werk. Deze picturale ensembles kunnen dan ook gezien worden als een verbeelding, een visuele uitdrukking van het abstraherend vermogen en de capaciteit tot verbeelding van het geheugen. De abstractie van het geheugen loopt als een rode draad door het werk. Maar het geheugen is ook constant onderhevig aan verandering van perspectief. Hoe het steeds in verandering zijnde geheugen te verbeelden?

Hoe voller, hoe complexer de werken worden, hoe zuiverder ze worden. Even paradoxaal is dat hoe meer lagen erbij komen, hoe minder het er net lijken te zijn. Lijn en kleur lossen elkaar op, of gaan een symbiose aan, in het vatten van de essentie van het geheugen. Dit reflecteert de herinnering die voortdurend zweeft tussen abstractie en figuratie.

Geheugen wordt voortdurend uitgevaagd, is in constante verandering, en nieuwe herinneringen en percepties vinden onophoudelijk toegang tot dit geheugen. Net als voor het geheugen, is het narratieve aspect in de beeldenreeksen vaak van ondergeschikt belang. Percepties en interpretaties zijn natuurlijk aanwezig, net als verschuivingen in het beeld. Hoewel de verhaallijn met documenten zoals foto’s en postkaarten, die in de onderbouw misschien nog aanwezig is, meer komt te verdwijnen ten voordele van het beeld, wordt het werk nooit abstract.

De essentie van de abstractie van het geheugen trachten weer te geven, trachten te vatten is een meervoudig, gelaagd beeld. Hoezeer ook het geheugen informatie opslaat en bewaart, het geheugen functioneert op het moment zelf. Het is alomtegenwoordig, voortdurend gevuld met beelden en ideeën, en kent vaak plurale perspectieven tegelijkertijd. Er vindt met andere woorden een niet-aflatende wisselwerking tussen beeld en abstractie plaats. In dit oeuvre, waarin het oppervlakkige computergericht staren verbannen wordt, moet terug gekeken en nagedacht worden in de meest volledige zin van het woord. Door perceptie en het geheugen van de mens weer een centrale plaats te geven, wordt er ingegaan tegen de alsmaar oprukkende zielloze artificiële intelligentie. Het werk van Danny Matthys registreert, maar velt geen oordeel. Het gezamenlijk beeld is wat ons een maakt, niet wat ons verdeelt.

Sommige peilingen tonen aan dat zeven op de tien jongeren nieuws vooral via sociale media volgen en dat slechts minder dan de helft kan nepnieuws herkennen. Kritische perceptie en kritisch denken lijken moeilijker dan ooit. In een tijd waarin alles sneller moet en waarin het computergericht kijken alles overneemt, waarbij door artificiële intelligente gegenereerde beelden het menselijke geheugen rechtsreeks bedreigen, is dit oeuvre een verfrissing en actueler dan ooit.

Georges Petitjean

Doctor Kunstgeschiedenis en Antropologie